Αντικείμενο του έργου είναι η αρχαιομετρική μελέτη των συστατικών στοιχείων, αλλά και της τεχνολογίας και των τεχνικών κατασκευής των δύο χρυσελεφάντινών βασιλικών ανακλίντρων συμποσίου που βρέθηκαν στον ασύλητο τάφο του Φιλίππου Β΄ στις Αιγές (σήμερα Βεργίνα), τα οποία αποτελούν τα μοναδικά αρχαία χρυσελεφάντινα καλλιτεχνήματα που μας σώθηκαν ακέραια και συμπεριλαμβάνονται στα αριστουργήματα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Στόχος της δράσης είναι η δημιουργία των πρωτότυπων μη καταστροφικών διαγνωστικών πρωτοκόλλων, αλλά και των ενδεδειγμένων υποδειγματικών πρωτοκόλλων τελικής συντήρησης ανασύνθεσης και αισθητικής αποκατάστασης των σωζόμενων τμημάτων των αρχαίων αντικειμένων, καθώς επίσης και εμπεριστατωμένης, πλήρους, τρισδιάστατης ψηφιακής αναπαράστασης των επίπλων στην λειτουργική ολότητα τους, παρακολουθώντας διαδραστικά τα στάδια κατασκευής τους. Η διαδικασία υλοποίησης του έργου θα συνδυαστεί με την εφαρμογή «ανοιχτού εργαστηρίου» τόσο τοπικά για ενδιαφερόμενες ομάδες κοινού μέσω μεγαοθονών, όσο και μέσω διαδικτυακού ιστοτόπου με δίγλωσση (ελληνικά και αγγλικά επικοινωνία). Η χρήση μεγαοθονών και όχι άμεσης παρακολούθησης επιβάλλεται λόγω της ειδικής φύσης του υλικού (ελεφαντόδοντο, χρυσό, γυαλί, οργανικά στοιχεία, όπως δέρμα, ξύλο, ύφασμα κλπ.) που είναι εξαιρετικά πολύτιμο και συγχρόνως εξαιρετικά ευπαθές, γεγονός που κάνει αναγκαστική την παραμονή και επεξεργασία του σε ειδικά διαμορφωμένο, απολύτως προστατευόμενο χώρο με ελεγχόμενες ειδικές συνθήκες θερμοκρασίας, φωτισμού και υγρασίας. Τόσο τα διαγνωστικά πρωτόκολλα όσο και τα πρωτόκολλα συντήρησης, ανασύνθεσης και αισθητικής αποκατάστασης μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα διαχείρισης θραυσμάτων αρχαίων ελεφαντοστέϊνων και γυάλινων αντικειμένων που βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία του κόσμου (π.χ. θραύσματα χρυσελαφάντινης κλίνης από την Μίεζα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών).
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στην αρχαιομετρική διαδικασία η εφαρμογή προηγμένων τομογραφικών τεχνικών (ακουστική μικροσκοπία και οπτική προφιλομετρία) μπορεί να αποκαλύψει την τραχύτητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επιφανειών και των ενδότερων ενδεχόμενων στρωμάτων σε επίπεδο μικρομέτρου. Επίσης, η συνδυασμένη με τις τομογραφίες εφαρμογή δονητικών φασματοσκοπίων (υπέρυθρη και Raman), φασματοσκοπίας ορατού/υπεριώδους και φασματοσκοπίας φθορισμού ακτινών Χ μπορούν να ανιχνεύσουν χημικές ενώσεις, χρώμα και χημικά στοιχεία, αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καινοτομία στην ανάπτυξη της οργανολογίας δεν έγκειται στις τεχνικές αυτές καθαυτές, καθώς αποτελούν γνωστές ευρέως χρησιμοποιούμενες τεχνικές, αλλά στην ειδική σχεδίαση διατάξεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες και απαιτήσεις που επιβάλλονται από την ιδιαίτερη φύση των αντικειμένων, τα οποία πρέπει να διερευνηθούν κατά χώραν στον ειδικά διαμορφωμένο προστατευόμενο χώρο του εργαστηρίου, όπου αποθηκεύονται. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ειδικοί καθετήρες μέτρησης θα πρέπει να αναπτυχθούν για να παρθούν μετρήσεις από δύσκολα προσβάσιμα σημεία, όπως είναι η ένθεση των μικροσκοπικών υάλινων στοιχείων μέσα στις υποδοχές των ελεφαντοστέϊνων πλακιδίων. Επιπροσθέτως, η αρχαιομετρική πληροφορία συνδυασμένη με την αρχαιολογική έρευνα θα οδηγήσει στην πλήρη ανακατασκευή των υπό μελέτη κλινών. Τέλος, η εξέλιξη της διάγνωσης, της τεκμηρίωση και της ανακατασκευής θα καταγραφεί και το αντίστοιχο οπτικοακουστικό υλικό θα παρουσιάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο εκπαιδευτικού προγράμματος στο εργαστήριο συντήρησης (open lab), αλλά και σε άλλους χώρους του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών στο ενδιαφερόμενο κοινό, καθώς και σε διαδικτυακό ιστοχώρο. Κείμενα, εικόνες και αρχαιομετρικά αποτελέσματα που περιγράφουν όλες τις διαδικασίες και τα στάδια της τεκμηρίωσης του έργου, αλλά και τα αποτελέσματα της τελικής ψηφιακής τρισδιάστατης ανασύνθεσης θα είναι προσβάσιμα για το ευρύ και το εξειδικευμένο κοινό, ενώ τα αυτούσια τμήματα των αρχαίων αντικειμένων που στο πλαίσιο του έργου θα συντηρηθούν και θα αποκατασταθούν υποδειγματικά θα εκτεθούν στον χώρο των Βασιλικών τάφων του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στην αρχαιομετρική διαδικασία η εφαρμογή προηγμένων τομογραφικών τεχνικών (ακουστική μικροσκοπία και οπτική προφιλομετρία) μπορεί να αποκαλύψει την τραχύτητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επιφανειών και των ενδότερων ενδεχόμενων στρωμάτων σε επίπεδο μικρομέτρου. Επίσης, η συνδυασμένη με τις τομογραφίες εφαρμογή δονητικών φασματοσκοπίων (υπέρυθρη και Raman), φασματοσκοπίας ορατού/υπεριώδους και φασματοσκοπίας φθορισμού ακτινών Χ μπορούν να ανιχνεύσουν χημικές ενώσεις, χρώμα και χημικά στοιχεία, αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καινοτομία στην ανάπτυξη της οργανολογίας δεν έγκειται στις τεχνικές αυτές καθαυτές, καθώς αποτελούν γνωστές ευρέως χρησιμοποιούμενες τεχνικές, αλλά στην ειδική σχεδίαση διατάξεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες και απαιτήσεις που επιβάλλονται από την ιδιαίτερη φύση των αντικειμένων, τα οποία πρέπει να διερευνηθούν κατά χώραν στον ειδικά διαμορφωμένο προστατευόμενο χώρο του εργαστηρίου, όπου αποθηκεύονται. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ειδικοί καθετήρες μέτρησης θα πρέπει να αναπτυχθούν για να παρθούν μετρήσεις από δύσκολα προσβάσιμα σημεία, όπως είναι η ένθεση των μικροσκοπικών υάλινων στοιχείων μέσα στις υποδοχές των ελεφαντοστέϊνων πλακιδίων. Επιπροσθέτως, η αρχαιομετρική πληροφορία συνδυασμένη με την αρχαιολογική έρευνα θα οδηγήσει στην πλήρη ανακατασκευή των υπό μελέτη κλινών. Τέλος, η εξέλιξη της διάγνωσης, της τεκμηρίωση και της ανακατασκευής θα καταγραφεί και το αντίστοιχο οπτικοακουστικό υλικό θα παρουσιάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο εκπαιδευτικού προγράμματος στο εργαστήριο συντήρησης (open lab), αλλά και σε άλλους χώρους του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών στο ενδιαφερόμενο κοινό, καθώς και σε διαδικτυακό ιστοχώρο. Κείμενα, εικόνες και αρχαιομετρικά αποτελέσματα που περιγράφουν όλες τις διαδικασίες και τα στάδια της τεκμηρίωσης του έργου, αλλά και τα αποτελέσματα της τελικής ψηφιακής τρισδιάστατης ανασύνθεσης θα είναι προσβάσιμα για το ευρύ και το εξειδικευμένο κοινό, ενώ τα αυτούσια τμήματα των αρχαίων αντικειμένων που στο πλαίσιο του έργου θα συντηρηθούν και θα αποκατασταθούν υποδειγματικά θα εκτεθούν στον χώρο των Βασιλικών τάφων του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών.
Επικοινωνία: Δρ. Γεώργιος Καραγιάννης, Ίδρυμα ΟΡΜΥΛΙΑ, Επιστημονικός Υπεύθυνος, g.karagiannis@artdiagnosis.gr
Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://goldenivory.eu/